فیستول مقعدی یکی از انواع بیماری های گوارشی است که در دسته بیماری های مقعدی قرار دارد. این بیماری نسبتاً شایع در اثر اتصال غیر طبیعی دو ارگان از ناحیه مقعد به یکدیگر توسط مجرای ایجاد شده است. در مورد فیستول معمولاً این اتصال از یک سمت به دیواره روده و از سمت دیگر به پوست نواحی اطراف مقعد راه دارد. این مسیر عفونت ها و میکروب های روده را به سطح پوست منتقل می کند، در نتیجه این بیماری به شدت عفونی است.

عامل این بیماری به جز در موارد خاص، ناشی از بروز آبسه مقعدی و در واقع عدم تکمیل فرآیند درمان در آنها است. زیرا اگر عفونت در بدن به جای بماند، پیشروی کرده و گسترده تر می شود. به بیانی دیگر می توان گفت عفونت آبسه از روده پیشروی نموده و به سطح پوست راه می یابد.

چیزی که مشخص است، ناخوشایند بودن و دردناک بودن بیماری فیستول است، همچنین این عارضه در مقایسه با سایر بیماری های ناحیه مقعد جدی تر بوده و نیازمند درمان های تهاجمی است. شاید یکی از اولین راهکار هایی که برای درمان فیستول به ذهنتان می رسد، استفاده ازدرمان های خانگی و دارویی است. اما باید بگوییم چنین روش های درمانی پاسخگوی بهبودی کامل این عارضه نیستند، در واقع هنوز هیچ دارویی اختراع نشده که بتواند این مجرای ایجاد شده را از بین ببرد. البته درمان های دارویی و خانگی مختلفی برای بهبود این بیماری ارائه شده است، ولی استفاده از این درمان تنها در بهبود علائم این بیماری مانند عفونت و نیز درد، سوزش موثر است. این روش ها درمان های موقتی به شمار می روند که در مورد محدود کردن علائم بیماری نقش دارند و نه درمان آن. به علاوه مصرف دارو به منظور کسب آمادگی لازم قبل از انجام عمل جراحی و کاهش عفونت نیز توصیه می شود.

داروهای مورد استفاده در درمان فیستول مقعدی

برای درمان فیستول با دارو استفاده از داروهای آنتی بیوتیک به منظور کاهش چرک و عفونت، داروهای ضد التهاب برای رفع التهاب ایجاد شده و داروهای مسکن ( باید از داروهای مسکن فاقد کدئین استفاده نمود.) برای بهبودی درد صورت می گیرد و هیچ یک نمی تواند جایگزین درمان های قطعی این بیماری باشد. قبل از مصرف این دارو ها با پزشک معالج خود مشورت نمایید و طبق دستور او دارو های خود را مصرف نمایید.

قطعی ترین روش درمان فیستول مقعدی

روش های قطعی که برای درمان فیستول ارائه می شوند، شامل درمان فیستول با لیزر و عمل حراحی است. این روش های درمانی تحت عنوان درمان های تهاجمی نیز شناخته می شوند. اما این دو روش تفاوت عمده ای با یکدیگر داشته و امروزه به سبب مشکلات و عوارضی که روش جراحی در پی دارد، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. در صورتی که انجام لیزر روشی قطعی با کمترین میزان درد و خونریزی است که در کمتر از یک ساعت بیماری شما را بدون هیچ عارضه ای درمان خواهد نمود. از مزیت های لیزر درمانی در مقایسه با جراحی می توانیم به کاهش درد و خونریزی، صرفه جویی در هزینه و زمان، کاهش احتمال ابتلا به عفونت و بیماری ها، قطعی بودن روش درمانی، بدون عوارض عمل جراحی و … اشاره کنیم.

مطالعه بیشتر:

درمان فیستول مقعدی با لیزر بدون عمل جراحی

فیلم جراحی فیستول مقعدی

فیستول مقعدی نوعی از بیماری های ناحیه مقعد است که به شدت مزمن و عفونی می باشد. این بیماری در واقع ایجاد مسیری است که یک طرف آن به روده و طرف دیگر به روی پوست راه دارد. این بیماری نیازمند درمان سریع و قطعی می باشد زیرا که در غیر این صورت فیستول پیشرفت نموده و عفونت گسترش می یابد. راهکارهای مختلفی برای درمان این بیماری پیش بینی شده است اما هر یک از این روش ها مزیت ها و معایبی نسبت به یکدیگر دارند که لازم است بیماران قبل از انجام از آنها آگاهی یابند. درمان فیستول در گذشته توسط عمل جراحی صورت می گرفت، این روش افزون بر اینکه همراه با دردسر های بسیاری بود امکان عود مجدد بیماری نیز وجود داشت. اما امروزه متد هایی مانند درمان فیستول با روش VAAFT رایج تر است. اما در مقایسه این روش ها با یکدیگر باید بگوییم تنها روش درمان قطعی و بی بازگشت فیستول انجام لیزردرمانی است که با کمترین میزان آسیب، و بدون درد و خونریزی بیماری را درمان می کند. بهتراست قبل از انجام هر روش درمانی با پزشک خود مشورت نمایید تا بهترین نتیجه را از درمان کسب کنید.

مزایای درمان فیستول با VAAFT نسبت به عمل جراحی سنتی

قبل از مقایسه این روش با عمل جراحی سنتی به شرح مختصری در مورد روش VAAFT می پردازیم :

درمان فیستول با روش VAAFT مزیت های بسیاری در مقایسه با روش جراحی سنتی دارا میباشد که به شرح زیر است:

• روش سنتی با استفاده از تیغ جراحی انجام می گیرد و خونریزی بسیاری را به بیمار تحمیل می کند، اما این روش بدون استفاده از تیغ است و خونریزی ندارد. زیرا این روش کم تهاجمی است و نیازی به باز کردن زخم ندارد.
• مهمترین مزیت درمان فیستول با VAAFT عدم آسیب به عضله اسفنکتر خارجی در نتیجه پیشگیری از بی اختیاری مدفوع زیرا که روشسنتی جراحی معمولاً همراه با بریدن قسمتی از عضله اسفنکتر است.
• برای انجام این روش هزینه ای کمتر نسبت به جراحی سنتی پرداخت می شود.
• VAAFT نیازی به بستری شدن در بیمارستان نداشته و بیمار می تواند ساعتی پس از انجام عمل به خانه بازگردد، در حالی که روش جراحی سنتی نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
• این روش بدون ایجاد زخم می‌باشد، پس نیازی به پانسمان نیز نخواهد بود.
• برتری دیگر این روش عدم ایجاد نازیبایی بر روی پوست است زیرا زخمی روی پوست ایجاد نمیکنند.
• این روش امکان عود بسیار کمتری در مقایسه با جراحی سنتی دارد.
• VAAFT همراه با بی حسی صورت می گیرد و نیازی به تحمل عوارض بی هوشی ندارد.
• این روش درد کمتری در بیمار تحمیل می کند.
• انجام VAAFT دوره نقاهت کوتاه مدتی داشته و موجب می شود فرد بتواند به سرعت به زندگی عادی خود بازگردد. در حالی که روش جراحی موجب می شود بیمار برای چندین هفته در خانه بماند و استراحت کند.

مراقبت های بعد از درمان فیستول با روش VAAFT

رعایت مراقبت های لازم پس از انجام روش های درمانی به خصوص VAAFT بسیار حائز اهمیت است زیرا که بی شک بر روی نتیجه درمانی تاثیر خواهد داشت و افزون بر سرعت بخشیدن به درمان از عود مجدد بیماری پیشگیری خواهد نمود.

برخی از روش های مراقبت از خود بعد انجام VAAFT به این شرح است:

• مصرف غذاهای ملین و حاوی فیبر بالا برای پیشگیری از یبوست و وارد آوردن فشار زیاد به مقعد
• مصرف کافی میوه ها و سبزیجات
• نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در طول روز
• اجتناب از غذاهای سرخ کرده با ادویه زیاد
• رعایت حداکثری بهداشت مقعد برای پیشگیری از عفونت
• استفاده از حمام سیتز یا لگن آب گرم 2 الی 3 بار در روز به مدت 20 دقیقه
• پرهیز جدی از رابطه جنسی مقعدی و وارد آوردن فشار زیاد به مقعد
• پرهیز از استعمال سیگار و الکل
• خشک کردن مقعد پس از هر اجابت مزاج

منبع : کلینیک زارعی

پیشرفت علم کمک روز افزونی در پزشکی و بهبود راه‌های درمانی بسیاری از بیماری‌ها داشته است. امروزه لیزر توانسته جایگزین بسیاری از اعمال جراحی‌ سنگین و پر عارضه شود. کاربرد لیزر در جراحی فیستول مقعد به دلیل حساسیت و آسیب‌پذیری طبیعی ناحیه‌ی مقعد نسبت به سایر اندام‌ها از بسیاری از مشکلات این روند درمانی کاسته است. لیزر در تمامی اعمال جراحی از مزایای بسیاری برخوردار است. اما به دلیل تک بعدی بودن درمان فیستول مقعد و نبود راهی جز جراحی آن، نقش لیزر پررنگ‌تر و قابل درک‌تر خواهد بود.

در لیزر درمانی فیستول مقعد به جای استفاده از تیغ یا چاقوی جراحی و آسیب زدن به بافت‌های اطراف با کمک اشعه و انرژی ساطع شده از دستگاه لیزر مسیر فیستول را می‌بندند. لیزردرمانی می‌تواند با دقت و تهاجم کم‌تر به عضله‌ی دریچه مقعدی و حتی بدون کمترین خونریزی و درد انجام شود. زیرا لیزر این قابلیت را دارد تا هم اعصاب آسیب‌دیده حین جراحی و هم مویرگ‌های پاره شده را ترمیم کند. این جراحی سرپایی بوده و نیازی به بی‌هوشی عمومی و تحمل عوارض ناشی از آن ندارد.

درمان فیستول با لیزر در مدت محدودتر و با سرعت بیشتری انجام می گردد و فرد می‌تواند زودتر از سایر روش‌ها به فعالیت روزمره و کار خود بازگردد. احتمال عود یا عفونت ناشی از آن کم‌تر از سایر روش‌هاست. نگرانی‌ای از عارضه‌‌ی بی‌اختیاری مقعدی وجود ندارد، زیرا احتمال آن در این روش بسیار کاهش می‌یابد. البته ناگفته نماند لیزر احتمال انتقال بیماری‌های منتقل شونده از خون مانند هپاتیت و HIV را به حداقل و حتی صفر می‌رساند.
با ورود لیزر به حیطه‌ی درمانی ترس ناشی از جراحی بیماران و خانواده‌هایشان کم شده و افراد با خیالی آسوده‌تر برای درمان مشکلات خود پا به اطاق عمل می‌گذارند. پزشکان نیز از این روش درمانی به دلیل آسانی و کم‌تهاجمی بودن، بیشتر از روش‌های قدیمی و تیغ جراحی استقبال می‌کنند.

منبع : درمان فیستول با لیزر بدون بازگشت ،جراحی فیستول و مراقبت های بعد از عمل جراحی

به صورت کلی فیستول در نتیجه‌ی یک اتصال غیر نرمال میان دو ارگان یا دو سطح و بافت بدن به وجود می‌آید. در فیستول مقعد این اتصال بین دیواره‌ی مخاطی درون کانال مقعد و پوست نزدیک مقعد ایجاد می‌شود که به شکل یک تونل کوچک باریک غیر طبیعی در پایان راست روده ظاهر خواهد شد که به سطح خارجی پوست باز می‌شود.
برای درک بهتر فیستول مقعدی آشنایی با حالت طبیعی کانال مقعد لازم است. کانال مقعد در پایانی‌ترین مسیر دستگاه گوارش در حد فاصل دو دریچه‌ی حلقه مانند عضلانی به نام دریچه‌ی داخلی و خارجی مقعد قرار گرفته است. دریچه‌ی داخلی از جنس عضلات صاف و غیر ارادی و دریچه‌ی خارجی از عضلات اسکلتی و تحت کنترل ارادی تشکیل شده است. این دو عضله با هم می‌توانند کانال مقعد را حمایت کنند. ما بین این دو دریچه، غددی قرار گرفته است که غددی مقعدی نام دارند و ترشحات خود را به درون کانال مقعد تخلیه می‌کنند. در صورتی که خروجی یکی از این غدد مسدود شود منجر به عفونت و چرک خواهد شد.
در نهایت فیستول مقعدی در نتیجه این عفونت در نزدیکی مقعد و تجمع چرک در بافت نزدیک آن ایجاد می‌شود. چرک می‌تواند یک کانال کوچک در پشت سر خود بر جای بگذارد و به سطح پوست گسترش یابد. فیستول مقعد در افرادی با سابقه‌ی آبسه مقعد که به درستی بهبود نیافته است، رخ می‌دهد. چرک و حتی ترشحات مدفوعی نیز می‌توانند از این کانال کوچک خارج و در سطح پوست رویت شوند. عفونت ناشی از آبسه می‌تواند در کل بدن نیز پخش شود.
فیستول مقعد بر اساس سادگی یا پیچیده بودن و محل قرارگیری و نزدیکی آن به محل دریچه‌های کانال مقعد به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. پنج دسته‌ی آن شامل:

• فیستول اکسترا اسفنکتریک (Extrasphincteric ): از راست روده (قسمتی از روده‌ی بزرگ) آغاز و به سمت پایین کشیده شده و از طریق عضله‌ی لواتور آنی کف لگن به پوست اطراف مقعد باز می‌شود. توجه داشته باشید که این نوع فیستول از خطوط دندانه دار (که غدد مقعد در آن قرار دارد) به وجود می‌آید که می‌تواند از بیماری کرون یا یک فرآیند التهابی مانند آپاندیس و یا آبسه ناشی شود.
• فیستول سوپر اسفنکتریک ( Suprasphincteric ): از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و به سمت بالا گسترش می‌یابد و از عضلات پوبورکتالیس عبور کرده و در حدود یک اینچی خروجی مقعد به پوست باز می‌شود. این فیستول ۲۰ درصد شیوع دارد.
• فیستول ترانس اسفنکتریک ( Transphincteric ): بین عضلات دریچه‌ی داخلی و خارجی و یا پشت مقعد شروع، از عضله‌ی اسفنکتر خارجی عبور کرده و در فاصله‌‌ی یک اینچی و یا دورتر از پوست اطراف مقعد خارج می‌شود. این فیستول با شیوع ۲۰ الی ۲۵ درصد به دلیل شکل ظاهری آن که ممکن است شبیه ‘U’ باشد، گاهی اوقات فیستول نعل اسبی نامیده می‌شود.
• فیستول اینتر اسفنکتریک ( Intersphincteric ): از بین عضلات اسفنکتر داخلی و خارجی آغاز شده و با عبور از عضله اسفنکتر داخلی از قسمت بسیار نزدیک به مقعد خارج می‌شود. شایع‌ترین نوع فیستول مقعدی با شیوع ۵۵ تا ۷۰ درصد است.
• فیستول زیرمخاطی: این فیستول به صورت سطحی از زیر مخاط عبور می‌کند.

این کانال می‌تواند باعث بروز علائم ناخوشایند مانند ناراحتی و سوزش پوست، درد، التهاب و همچنین در برخی از بیماران علایم دیگری چون خونریزی و ترشح در هنگام عبور مدفوع شود. بسته به علت این بیماری و عوامل دیگر ممکن است فیستول با علائم متفاوتی خود را نشان دهد. به دلیل شدت آسیب معمولاً راهی جز جراحی برای درمان فیستول و ترمیم آن پس از مقابله با عفونت ناحیه‌ وجود ندارد.

علل ایجاد فیستول مقعد

معمولاً فیستول مقعد به دنبال یک آبسه مقعدی به وجود می‌آید که بسیار دردناک است. آبسه به دلیل انسداد یکی از غدد درون راست روده ایجاد می‌شود سپس چرک ناشی از آن در بافت‌ها به پدید آمدن یک فیستول مقعدی کمک می‌کند. تخمین زده شده که بین هر چهار فردی که دچار آبسه مقعد می‌شوند دو مورد به فیستول ختم خواهد شد. درمان آبسه معمولاً ساده است که با یک برش پوستی روی آبسه و تخلیه چرک آن انجام می‌شود. تخلیه آبسه می‌تواند در مطب پزشک یا کلینیک تحت بی‌حسی موضعی انجام شود. اغلب موارد در صورتی که آبسه خود‌به‌خود تخلیه شود و به صورت کامل بهبود نیابد، فیستول اتفاق می‌افتد. پس دلایل این بیماری به ترتیب عبارت است از:

• آبسه مقعدی: فیستول ناشی از آبسه معمولاً دارای علائم کلی عفونت در بدن فرد است که در اغلب موارد تکرار می‌شود، این علائم شامل تب، خستگی، احساس ناخوشی و تورم اطراف دهانه‌ی مقعد است.

از طرفی نادرترین دلایل ایجاد فیستول مقعد که ممکن است ناشی از یک بیماری مزمن در فرد باشد، عبارتند از:

• بیماری کرون: یک بیماری طولانی‌مدت که در آن دستگاه و لوله‌های گوارشی ملتهب می‌شوند. در صورتی که علت فیستول این بیماری باشد خود را با نشانه‌های متفاوتی نشان خواهد داد که در تشخیص کمک‌کننده خواهد بود. بیماری کرون در ۲۵ درصد موارد فیستول مقعدی نقش دارد که دارای علایمی از جمله درد شکم، اسهال، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، تهوع و استفراغ است؛
• دیورتیکولیت: عفونت کیسه‌های کوچک است که در روده بزرگ قرار گرفته است؛
• هیدر آدنیت چرکی: یک بیماری پوستی مزمن است که در آن غدد عرق دچار عفونت شده و باعث ایجاد آبسه و زخم می‌شود، در صورتی‌که این بیماری غدد درون مقعد را درگیر کند به صورت سطحی یا عمقی باعث عفونت و بروز فیستول می‌شود؛
• عوارض جراحی در نزدیکی مقعد: فیستول مقعد می تواند بعد از عمل جراحی تخلیه‌ی آبسه مقعد رخ دهد، آسیب بافتی ناشی از جراحی‌های مقعدی یا زایمان سخت نیز می‌تواند باعث تغییر شکل سلولی و ایجاد فیستول مقعدی شود.؛
• ابتلا به سل: سل یک عفونت باکتریایی است که اغلب ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند در هر نقطه از بدن رخ از جمله راست روده رخ دهد و باعث آبسه مقعد و فیستول آن شود؛
• بیماری‌های جنسی نظیر کلامیدیا یا سیفلیس: برخی از عفونت‌های منتقله از راه جنسی نیز احتمال ایجاد فیستول مقعد را افزایش می‌دهد؛
• HIV : با کاهش سطح ایمنی بدن فرد را در معرض ابتلا به عفونت قرار می‌دهد و بدین ترتیب شرایط را برای ایجاد فیستول مقعد مساعد می‌کند؛
• سرطان: در سرطان رکتوم احتمال تغییر شکل سلولی و ایجاد تومور در قسمت انتهایی روده بزرگ، یعنی جایی که مدفوع قبل از دفع ذخیره می‌شود وجود دارد که زمینه‌ساز فیستول مقعدی شود؛
• زخم ناشی از ضربه: ضربه و تروما می‌تواند با ایجاد تغییر شکل سلولی و ایجاد زخم و آسیب بافتی شرایط را برای ایجاد فیستول مقعد مهیا کند؛

منبع : بیماری فیستول مقعد چیست؟ و علل ایجاد انواع این بیماری دردناک